Khi tham gia chương trình đầu tư định cư EB-5, một trong những yêu cầu khắt khe và quan trọng nhất là chứng minh nguồn tiền đầu tư hợp pháp (lawful source of funds). Nhà đầu tư không chỉ cần đảm bảo số tiền đầu tư tối thiểu theo quy định 800,000$ hoặc 1,050,000$ tùy dự án mà còn phải thuyết phục Sở Di trú Hoa Kỳ (USCIS) rằng nguồn vốn đó có xuất xứ rõ ràng, minh bạch, và hoàn toàn hợp pháp.
Trong thực tế, nhiều nhà đầu tư Việt Nam lựa chọn nguồn tiền từ hoạt động kinh doanh (doanh nghiệp do mình sở hữu hoặc góp vốn) để chứng minh tài chính. Đây là một trong những nguồn tiền được USCIS công nhận, nhưng cũng đòi hỏi chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng, có hệ thống và đầy đủ bằng chứng.
Bài viết này sẽ phân tích sâu về:
- Lý do nguồn tiền từ hoạt động doanh nghiệp thường được sử dụng
- Các yêu cầu pháp lý và chuẩn mực của USCIS
- Những loại chứng từ cần chuẩn bị
- Các bước xây dựng hồ sơ chứng minh nguồn tiền
- Rủi ro thường gặp và cách phòng tránh
Vì sao chọn nguồn tiền từ hoạt động doanh nghiệp?
Ưu điểm:
- Tính hợp pháp rõ ràng: Doanh thu và lợi nhuận từ kinh doanh là nguồn thu nhập được pháp luật Việt Nam công nhận, có sổ sách và báo cáo tài chính kèm theo.
- Số tiền lớn, ổn định: Với nhiều doanh nhân, lợi nhuận doanh nghiệp có thể đủ để đáp ứng mức đầu tư EB-5 mà không cần gom từ nhiều nguồn nhỏ lẻ.
- Dễ chứng minh theo dòng tiền: Nếu doanh nghiệp có hệ thống kế toán và nộp thuế minh bạch, việc chứng minh nguồn tiền sẽ thuận lợi.
Hạn chế:
- Doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam thường thiếu hệ thống sổ sách rõ ràng, chỉ ghi nhận một phần doanh thu.
- Sự khác biệt giữa thực tế và giấy tờ: USCIS chỉ công nhận các khoản lợi nhuận được ghi nhận chính thức, có nộp thuế, trong khi nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn tồn tại song song doanh thu “ngoài sổ”.
- Quy trình phức tạp: Cần dịch thuật công chứng, đối chiếu nhiều loại hồ sơ doanh nghiệp, báo cáo kiểm toán, hồ sơ nộp thuế.
Yêu cầu pháp lý từ USCIS
USCIS đặt ra tiêu chí chung: Nhà đầu tư phải chứng minh rằng số tiền dùng cho đầu tư EB-5 có được một cách hợp pháp và không liên quan đến các hoạt động bất hợp pháp (rửa tiền, trốn thuế, tham nhũng, hối lộ, v.v.).
Đối với nguồn tiền từ hoạt động doanh nghiệp, các yêu cầu cụ thể bao gồm:
- Doanh nghiệp phải có giấy phép hoạt động hợp pháp.
- Lợi nhuận hoặc cổ tức được ghi nhận rõ ràng trong sổ sách kế toán.
- Thuế đã được kê khai và nộp đầy đủ theo quy định.
- Chứng minh dòng tiền từ doanh nghiệp đến tài khoản cá nhân của nhà đầu tư, sau đó được dùng cho khoản đầu tư EB-5.
Các loại chứng từ quan trọng
Để thuyết phục USCIS, hồ sơ cần có chuỗi chứng cứ đầy đủ, nhất quán và được dịch thuật sang tiếng Anh. Một số tài liệu thường dùng:
- Giấy phép đăng ký kinh doanh (Business Registration Certificate): chứng minh doanh nghiệp hợp pháp.
- Điều lệ công ty, hợp đồng góp vốn: nếu nhà đầu tư là cổ đông hoặc thành viên sáng lập.
- Báo cáo tài chính hàng năm: thể hiện lợi nhuận sau thuế. Nếu có báo cáo kiểm toán thì càng đáng tin cậy.
- Tờ khai và chứng từ nộp thuế: quan trọng để chứng minh doanh nghiệp hoạt động hợp pháp và tuân thủ nghĩa vụ thuế.
- Quyết định phân phối lợi nhuận hoặc cổ tức: chứng minh phần lợi nhuận mà nhà đầu tư nhận được.
- Chứng từ chuyển tiền từ công ty sang cá nhân: sao kê ngân hàng, phiếu chi, chứng từ kế toán.
- Sao kê ngân hàng cá nhân: cho thấy dòng tiền được chuyển đến tài khoản nhà đầu tư.
- Chứng từ chuyển tiền đầu tư ra nước ngoài: để hoàn tất việc đầu tư EB-5.
Các bước chứng minh nguồn tiền từ hoạt động doanh nghiệp
Bước 1: Xác định nguồn gốc cụ thể
Nhà đầu tư cần làm rõ: số tiền EB-5 được rút ra từ lợi nhuận sau thuế, từ cổ tức, hay từ việc bán lại phần vốn góp trong doanh nghiệp.
Bước 2: Thu thập chứng từ
- Tập hợp hồ sơ doanh nghiệp (giấy phép, điều lệ, báo cáo tài chính, biên bản họp cổ đông, quyết định chia lợi nhuận).
- Thu thập hồ sơ thuế (tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp, biên lai nộp thuế).
- Lấy sao kê ngân hàng chứng minh giao dịch thực tế.
Bước 3: Xây dựng dòng tiền (money trail)
Điều quan trọng là phải liên kết logic:
Doanh nghiệp có lợi nhuận → Lợi nhuận được chia cho nhà đầu tư → Nhà đầu tư nhận tiền trong tài khoản cá nhân → Chuyển khoản vào quỹ EB-5.
Bước 4: Dịch thuật và công chứng
Tất cả tài liệu cần dịch sang tiếng Anh, công chứng/chứng thực để đảm bảo tính pháp lý.
Bước 5: Soạn giải trình (Source of Funds Letter)
Luật sư Mỹ sẽ dựa trên hồ sơ để viết bản giải trình gửi USCIS
Các trường hợp phổ biến
- Nhà đầu tư là chủ doanh nghiệp tư nhân: dùng lợi nhuận kinh doanh sau thuế.
- Nhà đầu tư là cổ đông công ty cổ phần: dùng cổ tức được chia.
- Nhà đầu tư bán lại phần vốn góp: cần hợp đồng chuyển nhượng cổ phần, biên bản họp cổ đông và chứng từ thanh toán.
Rủi ro thường gặp và cách xử lý
- Hồ sơ doanh nghiệp không minh bạch. Lý do: Doanh nghiệp có doanh thu cao nhưng báo cáo tài chính và hồ sơ thuế lại thấp.
- Thiếu chứng từ chuyển tiền. Lý do: Doanh nghiệp trả lợi nhuận bằng tiền mặt, không có chứng từ ngân hàng.
- Thời gian dòng tiền không khớp. Lý do: Lợi nhuận doanh nghiệp có từ nhiều năm trước nhưng đến nay mới rút ra để đầu tư.
- USCIS nghi ngờ tính hợp pháp. Lý do: Doanh nghiệp nhỏ, báo cáo tài chính chưa được kiểm toán, hồ sơ thuế chưa đầy đủ.
Kết luận
Chứng minh nguồn tiền EB-5 từ hoạt động doanh nghiệp vừa là cơ hội, vừa là thách thức. Đây là nguồn tiền có tính hợp pháp cao và dễ được USCIS chấp nhận nếu doanh nghiệp hoạt động minh bạch, có hệ thống sổ sách và thuế đầy đủ. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp thiếu chứng từ hoặc có sự khác biệt giữa thực tế và hồ sơ, nhà đầu tư sẽ đối mặt với nguy cơ bị USCIS từ chối
Do đó, nhà đầu tư cần:
- Chuẩn bị hồ sơ doanh nghiệp từ sớm, đảm bảo minh bạch và thống nhất.
- Làm việc với đơn vị tư vấn chuyên nghiệp và luật sư Mỹ để xây dựng dòng tiền hợp pháp rõ ràng.
- Kết hợp nguồn tiền hợp lệ khác (nếu cần) để bổ sung cho hồ sơ.
- Việc chuẩn bị kỹ lưỡng ngay từ đầu sẽ giúp nhà đầu tư rút ngắn thời gian xét duyệt, giảm rủi ro, và gia tăng khả năng được chấp thuận hồ sơ EB-5.
