5 hiểu lầm phổ biến về EB-5 mà nhà đầu tư cần nắm rõ

Chương trình EB-5 đã và đang là con đường đầu tư định cư hấp dẫn cho nhiều gia đình Việt Nam. Tuy nhiên, sự phức tạp của các quy định cùng những thay đổi gần đây theo Đạo luật Cải cách & Liêm chính EB-5 (RIA) năm 2022 đã tạo ra không ít hiểu lầm. Những ngộ nhận này, nếu không được làm rõ, có thể dẫn đến những quyết định sai lầm và gây rủi ro lớn cho hồ sơ của bạn.

Bài viết này, Citizen Pathway sẽ đi sâu vào 5 hiểu lầm phổ biến nhất về EB-5 mà chúng tôi thường xuyên gặp, phân tích thực tế, hậu quả và đưa ra những lưu ý chiến lược, giúp bạn có cái nhìn toàn diện và chính xác nhất. Tất cả thông tin đều được trích dẫn từ các nguồn chính thức để bạn có thể tự kiểm chứng.

EB-5 là mua thẻ xanh/đảm bảo hoàn vốn chắc chắn

Đây là hiểu lầm lớn nhất khi tiếp cận EB-5. Nhiều người nghĩ chỉ cần bỏ ra một khoản tiền là chắc chắn có thẻ xanh và được hoàn vốn.

Thực tế

EB-5 là chương trình đổi vốn lấy việc làm. Khoản đầu tư phải chịu rủi ro (at risk) và dự án phải tạo ít nhất 10 việc làm toàn thời gian cho lao động Mỹ.

Nếu dự án cam kết lãi hay hoàn vốn dưới mọi hình thức, khoản vốn đó bị coi là không chịu rủi ro và hồ sơ có thể bị từ chối. Điều này đồng nghĩa với việc bạn phải chấp nhận rủi ro đầu tư của thị trường như bất kỳ nhà đầu tư nào khác.

Tác động và lưu ý chiến lược

• Không có gì tuyệt đối: Bạn phải hiểu rõ rằng đây là một khoản đầu tư, không phải một giao dịch mua bán. Rủi ro về việc không được hoàn vốn là có thật và bạn phải chấp nhận điều đó. Và việc thẩm định dự án tốt sẽ giúp bạn giảm thiểu rủi ro đầu tư, chứ không giúp bạn triệt tiêu hoàn toàn rủi ro này.
• Việc làm là then chốt: USCIS quyết định I-829 dựa trên việc đủ 10 việc làm, không dựa trên lợi nhuận hay doanh thu. USCIS sẽ chỉ quan tâm đến việc liệu khoản đầu tư của bạn có trực tiếp hoặc gián tiếp tạo ra số việc làm yêu cầu hay không.
• Đánh giá dự án cẩn trọng: Khi lựa chọn dự án, hãy xem xét kỹ mô hình tạo việc làm (trực tiếp, gián tiếp hay kết hợp), đánh giá kịch bản nhạy cảm (stress test) để xem dự án sẽ ứng phó thế nào nếu xảy ra rủi ro, và tìm hiểu kỹ dòng tiền từ NCE (đơn vị nhận vốn EB-5) sang JCE (đơn vị tạo việc làm). Toàn bộ vốn đầu tư phải được “đưa vào sử dụng” để tạo việc làm.

Chỉ cần 800.000 USD – nguồn tiền không quan trọng

Mức đầu tư tối thiểu 800.000 USD cho khu vực TEA (Khu vực việc làm mục tiêu) là một con số rõ ràng. Tuy nhiên, việc chứng minh nguồn gốc của số tiền này lại là một thách thức lớn.

Thực tế

USCIS thực hiện việc kiểm tra rất kỹ lưỡng về nguồn tiền hợp pháp (lawful source) và đường đi của tiền (path of funds).

Theo RIA, với các hồ sơ nộp sau ngày 14/05/2022, nhà đầu tư phải nộp hồ sơ thuế của 7 năm gần nhất hoặc giai đoạn mà USCIS yêu cầu. Nếu tiền đầu tư là tiền tặng hoặc tiền vay, bạn còn phải chứng minh nguồn gốc hợp pháp của người tặng hoặc người cho vay. Điều kiện bổ sung là khoản vay phải được bảo đảm bằng tài sản của chính nhà đầu tư, không được sử dụng tài sản của dự án EB-5 để thế chấp.

Tác động và lưu ý chiến lược

• Minh bạch là chìa khóa: Hồ sơ tài chính của bạn có thể bao gồm nhiều nguồn khác nhau như bán tài sản, cổ tức, lợi nhuận kinh doanh, tặng cho, thừa kế, hay vay ngân hàng. Tất cả đều được chấp nhận, miễn là bạn có thể chứng minh tính hợp pháp và minh bạch của dòng tiền, từ nguồn gốc ban đầu cho đến khi tiền được chuyển vào tài khoản ký quỹ (escrow) hoặc NCE.
• Chuẩn bị hồ sơ: Để tránh rắc rối, bạn cần chuẩn bị một bộ hồ sơ tài chính “full-stack” bao gồm:
  • Sao kê ngân hàng và chứng từ chuyển khoản theo chuỗi thời gian một cách logic.
  • Hồ sơ thuế cá nhân của 7 năm gần nhất.

TEA nào cũng như nhau; visa ‘dành riêng’ chẳng giúp gì

Trước RIA, việc xác định khu vực TEA (vùng nông thôn hoặc thất nghiệp cao) có nhiều kẽ hở. Hiện nay, RIA đã chuẩn hóa các định nghĩa và tạo ra những lợi ích đáng kể cho một số loại hình đầu tư.

Thực tế

RIA tạo ra ba diện visa dành riêng (set-aside) hàng năm:

• 20% dành cho khu vực nông thôn (Rural).
• 10% dành cho khu vực thất nghiệp cao (HUA).
• 2% dành cho dự án hạ tầng.

Visa không được sử dụng hết trong một năm sẽ được bảo lưu thêm một năm, rồi chuyển sang “unreserved” (không dành riêng) ở năm thứ ba. Quan trọng hơn, luật liên bang còn quy định ưu tiên xử lý hồ sơ đầu tư vào khu vực nông thôn (Rural) ở cấp USCIS.

Tác động và lưu ý chiến lược

• Ưu tiên xử lý: Hồ sơ Rural được ưu tiên xử lý ngay từ giai đoạn I-526E. Điều này khác biệt hoàn toàn với cơ chế “expedite” thông thường và giúp hồ sơ được xem xét nhanh hơn đáng kể.
• Giảm rủi ro tồn đọng visa (backlog): Các diện visa riêng biệt giúp giảm rủi ro phải chờ đợi lâu, đặc biệt với những quốc gia có lượng hồ sơ EB-5 lớn như Trung Quốc và Ấn Độ. Hiện tại, visa cho các diện set-aside vẫn đang “current” (có sẵn), trong khi visa “unreserved” đã có ngày cắt cho một số quốc gia.
• Kiểm tra kỹ thuật TEA: Định nghĩa Rural/HUA đã được chuẩn hóa. Chẳng hạn, HUA phải dựa trên mức thất nghiệp trung bình từ 150% trở lên so với mức trung bình toàn quốc. Đảm bảo rằng dự án bạn chọn đã được xác nhận TEA đúng quy định.

Phải chờ I-526E được duyệt mới nộp I-485/DS-260

Trước đây, nhà đầu tư EB-5 thường phải chờ I-526 được chấp thuận mới có thể tiến hành nộp hồ sơ xin thẻ xanh (I-485 nếu ở Mỹ hoặc DS-260 nếu ở ngoài Mỹ).

Thực tế

Với những nhà đầu tư đang ở Mỹ và visa đang “sẵn có” (available), RIA cho phép nộp hồ sơ đồng thời (concurrent filing) I-485 cùng với I-526E. Quy trình này được USCIS xác nhận rõ ràng trên trang thông tin chính thức.

Tác động và lưu ý chiến lược

• Linh hoạt hơn trong thời gian chờ: Đối với những người đang có visa hợp pháp tại Mỹ (như F-1, H-1B, L-1…), việc nộp đồng thời cho phép họ nộp đơn xin Giấy phép lao động (EAD) và Giấy phép đi lại (AP) sớm hơn. Điều này giúp họ có thể làm việc và đi lại quốc tế mà không cần phụ thuộc vào tình trạng visa cũ, tạo ra sự linh hoạt đáng kể trong quá trình chờ đợi.
• Chiến lược xử lý hồ sơ của USCIS: USCIS hiện đang áp dụng cách tiếp cận “Visa Availability Approach”, ưu tiên xử lý các hồ sơ I-526E từ những quốc gia có visa sẵn hoặc sắp có sẵn (dựa trên biểu đồ Visa Bulletin). Đây là một lý do khác giải thích vì sao các hồ sơ thuộc nhóm set-aside thường được xử lý nhanh hơn.

Hãy nhớ rằng: nộp đồng thời không có nghĩa là hồ sơ của bạn sẽ được chấp thuận nhanh hơn, mà là bạn có thể tận dụng các quyền lợi trong khi chờ hồ sơ chính được xử lý.

Phải duy trì vốn đến tận khi I-829 được duyệt (5-7 năm)

Nhiều nhà đầu tư lo lắng rằng họ phải giữ khoản tiền 800.000 USD “nằm im” trong dự án trong một khoảng thời gian rất dài, thậm chí lên đến 5-7 năm.

Thực tế

USCIS đã xác nhận rằng thời kỳ duy trì vốn (sustainment period) chỉ là 2 năm, gắn liền với thời gian cư trú có điều kiện của bạn. Sau khi khoản đầu tư đã được duy trì “at risk” đủ 2 năm, vốn có thể được hoàn trả hoặc tái triển khai.

Tác động và lưu ý chiến lược

• Kế hoạch tái triển khai: Với những dự án có dòng tiền hoàn trả sớm, vốn đầu tư có thể được tái triển khai (further deployment) vào các tài sản khác để đảm bảo duy trì yêu cầu “at risk” đủ 2 năm. Theo RIA, việc tái triển khai không nhất thiết phải trong cùng một trung tâm vùng như trước kia, tạo ra sự linh hoạt hơn cho các dự án.
• Hiểu rõ các điều khoản hoàn vốn: Sau khi hoàn thành giai đoạn duy trì 2 năm và đạt đủ số lượng việc làm, việc phân phối hoàn vốn có thể được thực hiện theo điều lệ của dự án. Vì vậy, bạn cần xem xét kỹ các điều khoản này ngay từ đầu để biết được khi nào và bằng cách nào khoản vốn sẽ được hoàn lại.

Những ngộ nhận khác cần tránh

Kết luận

Hiểu rõ và phân biệt được những hiểu lầm trên sẽ giúp bạn có một hành trình đầu tư EB-5 vững vàng và hiệu quả hơn. Thay vì chỉ nghe theo những lời quảng cáo, hãy trở thành một nhà đầu tư thông thái bằng cách tra cứu thông tin từ các nguồn chính thống như USCIS Policy Manual và Visa Bulletin hàng tháng.