Nghĩa vụ thuế của nhà đầu tư EB-5 sau khi có thẻ xanh và cách xây chiến lược dài hạn

Khi hồ sơ EB-5 được chấp thuận và thẻ xanh trong tay, rất nhiều nhà đầu tư có xu hướng tập trung vào câu chuyện định cư, giáo dục cho con, kinh doanh tại Mỹ… mà quên mất một “làn sóng” nghĩa vụ mới: hệ thống thuế toàn cầu của Hoa Kỳ. Thẻ xanh không chỉ là quyền cư trú vĩnh viễn, mà còn là “tấm vé” đưa bạn bước vào cơ chế worldwide taxation – nơi mọi thu nhập, tài sản, dòng tiền trên toàn thế giới đều có thể phải báo cáo và chịu thuế nếu không được cấu trúc đúng.

Điều quan trọng không phải là né thuế, mà là hiểu đúng – chuẩn bị sớm – cấu trúc thông minh, để bảo vệ tài sản gia đình, tối ưu nghĩa vụ thuế và tránh các rủi ro pháp lý không đáng có.

Thẻ xanh = Bước vào cơ chế thuế toàn cầu (Worldwide Taxation)

Ngay khi trở thành Permanent Resident (PR), nhà đầu tư EB-5 được IRS nhìn nhận là U.S. tax resident, kéo theo loạt nghĩa vụ:

• Phải khai thu nhập toàn cầu (Worldwide Income), bất kể phát sinh ở Mỹ, Việt Nam hay bất kỳ quốc gia nào khác.
• Phải khai báo tài khoản và tài sản tài chính nước ngoài thông qua FBAR và FATCA nếu vượt ngưỡng.
• Có thể bị áp dụng các quy định đặc thù với người sở hữu công ty/tài sản ở nước ngoài như GILTI, PFIC, CFC…
• Nghĩa vụ thuế vẫn tồn tại ngay cả khi bạn đang sống ở ngoài Mỹ, miễn là bạn còn giữ tư cách PR (trừ khi chính thức từ bỏ thẻ xanh theo đúng thủ tục).

Điểm mấu chốt: Visa có thể “linh hoạt” (hết hạn là xong), nhưng thẻ xanh gắn với nghĩa vụ thuế toàn cầu, và IRS không “quên” việc này.

Các nhóm thuế chính mà nhà đầu tư EB-5 cần nắm

1. Thuế thu nhập cá nhân (Income Tax)

• Thu nhập chịu thuế theo biểu lũy tiến liên bang, mức cao nhất khoảng 37%.
• Thu nhập đã nộp thuế tại Việt Nam có thể được bù trừ một phần qua Foreign Tax Credit (FTC).

Chiến lược gợi ý:

• Quy hoạch cách rút tiền từ Việt Nam (lương, cổ tức, lợi nhuận…) sao cho tránh bị đánh thuế 2 lần tối đa, thông qua FTC.
• Cân nhắc cách phân bổ lợi nhuận:
  • Lương / cổ tức / phân chia lợi nhuận / bán phần vốn góp… để vừa hợp lý về kinh doanh, vừa tối ưu về thuế.

Xem thêm: Hệ thống thuế thu nhập cá nhân tại Mỹ: Cách tính và nộp thuế hiệu quả

2. FBAR & FATCA – Khai báo tài khoản và tài sản tài chính nước ngoài

• FBAR (FinCEN 114): bắt buộc nếu tổng số dư các tài khoản tài chính ở nước ngoài ≥ 10.000 USD tại bất kỳ thời điểm nào trong năm.
• FATCA (Form 8938): áp dụng khi giá trị tài sản tài chính nước ngoài vượt một số ngưỡng nhất định (ví dụ người độc thân sống tại Mỹ thường từ 50.000 USD trở lên – tùy trạng thái khai thuế).

Rủi ro nếu không khai đúng:

• Có thể bị phạt từ 10.000 USD đến 100.000 USD hoặc đến 50% số dư tài khoản cho mỗi năm vi phạm trong một số trường hợp.

Hướng xử lý thực tế:

• Làm việc với CPA/kế toán Mỹ chuyên về cross-border và có kinh nghiệm với khách hàng châu Á.
• Tách bạch tài khoản đầu tư, tài khoản vận hành doanh nghiệp, tài khoản cá nhân để quản lý dữ liệu báo cáo dễ dàng hơn.

Xem thêm: Thuế doanh nghiệp tại Mỹ: Hướng dẫn cho nhà đầu tư nước ngoài

3. Thuế di sản & thuế tặng cho (Estate Tax & Gift Tax)

• PR Mỹ thường được xem là U.S. tax resident cho mục đích estate tax, nên:
  • Tài sản toàn cầu có thể nằm trong phạm vi chịu thuế di sản.
• Với mức miễn trừ dự kiến khoảng 14 triệu USD (ước tính cho năm 2025), phần vượt ngưỡng có thể chịu thuế tới 40%.
• Thuế tặng cho (gift tax): mỗi năm được phép tặng một mức nhất định miễn khai/miễn thuế (ví dụ 18.000 USD/năm/người nhận cho 2024, 2025 dự kiến tăng).

Chiến lược cho nhà đầu tư EB-5:

• Cân nhắc lập living trust hoặc các cấu trúc pháp nhân để quản lý và truyền tài sản.
• Giảm bớt tài sản đứng tên cá nhân ở nước ngoài nếu có nguy cơ bị “kéo” vào diện estate tax.
• Lên kế hoạch tặng tài sản cho con cái theo thời gian (gift planning), thay vì dồn hết về cuối đời.

Xem thêm: Thuế bán hàng và VAT tại Mỹ: Những khác biệt và lưu ý quan trọng

4. GILTI & PFIC – Các bẫy thuế khi vẫn duy trì công ty và đầu tư tại Việt Nam

• Công ty Việt Nam có thể bị IRS phân loại là CFC (Controlled Foreign Corporation) nếu bạn là PR Mỹ và giữ tỷ lệ sở hữu đủ cao.
• Lợi nhuận “thấp thuế” ở nước ngoài có thể bị đánh thuế tại Mỹ thông qua GILTI.
• Các khoản đầu tư vào quỹ, sản phẩm tài chính thụ động ở nước ngoài có thể bị phân loại là PFIC, kéo theo cách tính thuế phức tạp và thường bất lợi.

Hướng đi khuyến nghị:

• Ngay trong năm đầu có thẻ xanh, nhờ CPA:
  • Rà soát cấu trúc sở hữu các công ty tại Việt Nam.
  • Đánh giá các khoản đầu tư thụ động ở nước ngoài.
• Hạn chế giữ các sản phẩm dễ bị xem là PFIC; ưu tiên các sản phẩm đầu tư niêm yết ở Mỹ (ETF, REIT…) nếu phù hợp với khẩu vị rủi ro.
• Xem xét điều chỉnh tỷ lệ sở hữu hoặc cấu trúc pháp nhân để giảm nguy cơ rơi vào diện CFC/GILTI không cần thiết.

Rủi ro khi rời Mỹ dài ngày: “bỏ thẻ xanh trên giấy”, nhưng thuế vẫn còn

• Rời Mỹ trên 6–12 tháng có thể khiến CBP/USCIS nghi ngờ bạn từ bỏ PR về mặt cư trú, dù chưa làm thủ tục chính thức.
• Tuy nhiên, IRS có thể vẫn xem bạn là tax resident cho đến khi bạn làm thủ tục từ bỏ PR đúng luật.

Chiến lược:

• Xin Re-entry Permit (I-131) nếu cần ở ngoài Mỹ dài hạn.
• Duy trì “ràng buộc thực tế” với Mỹ: nhà ở/lease dài hạn, tài khoản ngân hàng, hợp đồng lao động/kinh doanh, gia đình cư trú tại Mỹ.
• Nhớ rằng: rời Mỹ không có nghĩa là hết nghĩa vụ thuế, trừ khi chính thức rời khỏi hệ thống (expatriation) theo luật.

3 hướng chiến lược lớn cho nhà đầu tư EB-5 sau khi có thẻ xanh

1. Giữ PR và xây kế hoạch tài sản dài hạn tại Mỹ

Phù hợp với nhà đầu tư:

• Muốn định cư lâu dài tại Mỹ
• Định hướng cho con học tập, làm việc ở Mỹ lâu dài
• Muốn mở rộng kinh doanh hoặc đầu tư tài chính tại Mỹ

Cần chuẩn bị:

• Kế hoạch thuế toàn cầu rõ ràng.
• Cấu trúc lại tài sản và doanh nghiệp tại Việt Nam để hạn chế rủi ro GILTI/PFIC.
• Lập kế hoạch estate & gift (trust, cấu trúc pháp nhân…) để chuẩn bị cho bài toán chuyển giao tài sản thế hệ sau.

2. Giữ PR nhưng chủ yếu vẫn sống ở Việt Nam / đi lại thường xuyên

Phù hợp với nhà đầu tư:

• Có hoạt động kinh doanh chủ lực ở Việt Nam.
• Muốn giữ thẻ xanh để linh hoạt nhập Mỹ và cho con học tập, nhưng chưa có nhu cầu chuyển hẳn.

Cần lưu ý:

• Duy trì đủ thời gian cư trú và “sự hiện diện thực tế” tại Mỹ để không bị coi là bỏ PR.
• Xin Re-entry Permit nếu cần vắng mặt dài hạn.
• Vẫn phải khai thuế Mỹ đầy đủ: Form 1040, FBAR, FATCA…
• Xem xét cấu trúc công ty Việt Nam để không rơi vào bẫy GILTI/CFC quá mức.

3. Từ bỏ thẻ xanh nếu chiến lược thay đổi

Phù hợp với nhà đầu tư:

• Không muốn chịu thuế toàn cầu của Mỹ trong trung – dài hạn.
• Hoạt động kinh doanh/tài sản chủ yếu nằm ngoài Mỹ.
• Không còn nhu cầu cư trú lâu dài tại Mỹ.

Cần cân nhắc kỹ:

• Thực hiện đúng quy trình expatriation, tránh phát sinh Exit Tax không đáng có.
• Nếu sau này muốn quay lại Mỹ, có thể dùng các diện khác như:
  • EB-5 (lần nữa, nếu phù hợp),
  • EB-1C (nếu có cấu trúc công ty đa quốc gia),
  • E-2 (qua quốc tịch thứ hai), v.v.

Checklist năm đầu tiên sau khi có thẻ xanh

Thiết lập “hồ sơ thuế toàn cầu”

1. Xác định rõ:
   • Bạn chính thức là U.S. tax resident → chịu thuế trên Worldwide Income.
2. Lập danh sách đầy đủ các nguồn thu:
   • Lương, thưởng, stock, ESOP tại Mỹ
   • Lợi nhuận công ty, cổ tức, lãi ngân hàng, cho thuê BĐS, chuyển nhượng tài sản tại Việt Nam và các nước khác
3. Làm việc với US CPA am hiểu cross-border để:
   • Tính và áp dụng Foreign Tax Credit (Form 1116).
   • Xem năm đầu tiên có phải là dual-status year hay không.

FBAR & FATCA – Xử lý cho bài bản ngay từ đầu

1. Thống kê toàn bộ tài khoản tài chính ở nước ngoài:
   • Ngân hàng cá nhân & công ty, tài khoản môi giới chứng khoán, margin, ngoại tệ, ví đầu tư…
2. Kiểm tra ngưỡng:
   • FBAR: tổng số dư ≥ 10.000 USD.
   • FATCA: tổng tài sản tài chính vượt ngưỡng theo trạng thái cư trú và tình trạng khai thuế.
3. Thiết lập quy trình:
   • Cuối mỗi năm: lưu lại số dư tài khoản chính, export sao kê.
   • Gửi dữ liệu cho CPA trước mùa thuế (từ tháng 1–3 hàng năm).

Doanh nghiệp & đầu tư tại Việt Nam

1. Liệt kê:
   • Tỷ lệ sở hữu trong từng công ty Việt Nam / offshore.
   • Các dự án góp vốn, BĐS cho thuê, danh mục quỹ/ứng dụng đầu tư.
2. Nhờ CPA đánh giá:
   • Công ty nào có nguy cơ bị xem là CFC.
   • Khoản đầu tư nào có thể bị phân loại PFIC.
3. Nếu có rủi ro:
   • Cân nhắc điều chỉnh cấu trúc sở hữu (cá nhân/pháp nhân, tỷ lệ nắm giữ).
   • Tái phân bổ dần sang các sản phẩm đầu tư thân thiện thuế hơn.

Quản lý thời gian ra – vào Mỹ

1. Nếu dự định ở ngoài Mỹ > 6 tháng:
   • Cân nhắc nộp Re-entry Permit (I-131) trước khi rời Mỹ.
2. Duy trì “ties”:
   • Hợp đồng nhà hoặc sở hữu BĐS,
   • Tài khoản ngân hàng, thẻ tín dụng,
   • Hoạt động kinh doanh hoặc hợp đồng lao động,
   • Gia đình (vợ/chồng, con) cư trú tại Mỹ.
3. Nhớ rằng:
   • Trừ khi chính thức từ bỏ PR, mỗi năm đều phải khai thuế với IRS.

Estate & Gift – Bắt đầu sớm, tránh bị động

1. Lập bản đồ tài sản toàn cầu:
   • Bất động sản, cổ phần, tiền mặt, tài khoản đầu tư, bảo hiểm nhân thọ có giá trị hoàn lại, v.v.
2. Đánh giá:
   • Tổng giá trị hiện tại và dự kiến trong 5–10 năm tới có tiệm cận ngưỡng estate tax không.
3. Trao đổi với tax/estate planner để:
   • Cân nhắc revocable living trust, LLC hoặc cấu trúc khác.
   • Tận dụng quy định về annual exclusion và lifetime exemption để chuyển giao tài sản dần cho con/cháu.

Kết luận

Sau khi có thẻ xanh, câu chuyện không chỉ là “ở đâu – làm gì – cho con học trường nào”, mà còn là quản trị tài sản và thuế ở tầm toàn cầu. Nếu tiếp cận đúng, hệ thống thuế Mỹ không phải là mối đe dọa, mà là một “luật chơi” có thể được tối ưu để:

• Bảo vệ tài sản gia đình
• Hỗ trợ kế hoạch giáo dục và định cư đa thế hệ
• Tạo bệ phóng cho chiến lược tài chính dài hạn tại Mỹ

Với trải nghiệm đồng hành cùng nhiều nhà đầu tư EB-5 trong giai đoạn trước và sau khi có thẻ xanh, đội ngũ Citizen Pathway có thể phối hợp cùng các CPA và cố vấn tài sản để giúp bạn:

• Xây dựng kế hoạch thuế toàn cầu năm đầu tiên
• Rà soát rủi ro GILTI/PFIC liên quan đến doanh nghiệp và đầu tư tại Việt Nam
• Thiết kế Wealth Plan 5–10 năm phù hợp với mục tiêu định cư và tài sản của từng gia đình